Vakantiedagen zijn normaal gesproken niet zo’n boeiend onderwerp. Iedere werknemer bouwt ze op. Je krijgt er in ieder geval mee te maken indien je een dienstverband beëindigt. Of als een werkgever een potje van zijn vakantiedagenadministratie heeft gemaakt. Ik blijf relatief veel vragen krijgen over het opnemen en het vervallen over vakantiedagen. Vandaar dit artikel.
1 Wat zijn eigenlijk vakantiedagen?
Om met een open deur te beginnen, zijn erkende feestdagen en ook zondagen geen vakantiedagen. Dus als je vakantie opneemt en dit valt op een feestdag, dan tellen deze dagen niet mee als vakantiedagen. Een ander puntje van aandacht zijn de ADV-dagen (arbeidsduurverkorting). Deze dagen zijn geen vakantiedagen. Dus de regelingen over het verval en de uitbetaling gelden alleen voor echte vakantiedagen en niet voor deze ADV dagen. Maar dat leg ik hieronder nog verder uit.
Vakantiedagen zijn vrij heilig, dit komt door de herstelfunctie die eraan gekoppeld is als je niet hoeft te werken. Je komt tijdens vakantie namelijk tot rust. Om dit recht op vakantie te beschermen, is het niet toegestaan om hiervan af te wijken ten nadele van de werknemer. Dus zelfs als je als werknemer hiermee zou hebben ingestemd, dan mag de werkgever je er toch niet aan houden. Dat gaat heel ver.
Ik noem even een voorbeeld. Stel dat je een bijbaantje hebt en je hebt in je contract afgesproken dat je geen (wettelijke) vakantiedagen wilt opbouwen, je hebt liever een hoger uurloon. Omdat je geen afstand kunt doen van je wettelijke vakantiedagen, bouw je dan toch gewoon vakantiedagen op.
Alleen als de werknemer er niet op achteruit zou gaan, zou hij van zijn wettelijke bescherming kunnen afwijken. En dat komt eigenlijk maar in een (veel voorkomende) situatie voor. Als je namelijk in onderling overleg een beëindigingsregeling zou hebben gesloten met je werkgever en je zou nog vakantiedagen opgebouwd hebben, dan zou je kunnen afspreken dat je afstand doet van de uitbetaling van deze dagen, mits je bijvoorbeeld een hogere beëindigingsvergoeding krijgt.
2 Hoeveel vakantiedagen bouw ik minimaal op per jaar?
Dat is een simpele: als je 40 uur per week zou werken, bouw je 20 vakantiedagen per jaar op. Als je minder werkt, bouw je naar rato op. Dus als je 20 uur per week zou werken, bouw je 10 dagen per jaar op. Dit zijn de minimale dagen die je moet opbouwen, dit zijn de wettelijke vakantiedagen.
3 Maar ik krijg meer vakantiedagen, klopt dat?
Ja, behalve de wettelijke vakantiedagen waarover ik net heb geschreven, kun je ook bovenwettelijke vakantiedagen opbouwen. Dat zijn gewoon de extra dagen boven op het minimum aantal wettelijke vakantiedagen. Dus als je 25 vakantiedagen per jaar opbouwt als je 40 uur per week zou werken, dan bestaat dit uit 20 wettelijke en 5 bovenwettelijke vakantiedagen.
Deze bovenwettelijke dagen kunnen in je arbeidsovereenkomst zijn opgenomen, maar ook in veel CAO’s staan ze. Of je krijgt extra vakantiedagen als je ouder bent (oneerbiedig worden dit ook wel de oudelu#lendagen genoemd).
4 Maar waarom zou je zo moeilijk doen en een verschil maken tussen wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen? Dit is toch hetzelfde, vakantie is toch vakantie?
Dit is de hamvraag, want je begrijpt al dat er niet voor niets verschil is gemaakt. Het grootste verschil heeft te maken met de vervaltermijn.
De overheid wil voorkomen dat werknemers hun vakantie gaat opsparen, in plaats van tot rust te komen tijdens hun vakantie. Anders is de kans op bijvoorbeeld een burn-out vele malen hoger. Daarom is er een vervaltermijn opgenomen in de wet. Hiervoor is een verschil gemaakt tussen de wettelijke en bovenwettelijke dagen. De wettelijke vakantiedagen over het jaar 2022 moet je namelijk voor 1 juli 2023 hebben opgenomen, anders komen ze te vervallen. En je kunt niet een briefje sturen om dit te voorkomen. Weg is weg.
De bovenwettelijke vakantiedagen verjaren pas na 5 jaar.
Hierop is echter een uitzondering mogelijk, zoals je hieronder zult lezen.
5 Uitzonderingen op vervaltermijn
Het is niet de bedoeling dat je wettelijke vakantiedagen komen te vervallen, zonder dat je ze hebt kunnen opnemen. De vakantiedagen hebben namelijk een belangrijke herstelfunctie. De werkgever moet daarvoor de werknemer op tijd en nauwkeurig waarschuwen als hij zijn vakantiedagen zou verliezen. Vergeet de werkgever dit te doen of doet hij het te laat, zodat de werknemer toch niet alle vakantiedagen kan opnemen, dan komen de vakantiedagen niet te vervallen. Dus als de werkgever stilzit of zwijgt, dan mag hij er niet vanuit gaan dat de wettelijke vakantiedagen automatisch zijn vervallen.
Het beste kan je werkgever je dus aan het begin van elk jaar schriftelijk laat weten dat:
– er nog verlofdagen openstaan van het jaar daarvoor en hoeveel dit er zijn;
– je informeren dat je voor 1 juli de tijd hebt om de wettelijke verlofdagen van het jaar daarvoor op te nemen;
– je wettelijke verlofdagen vervallen als je ze niet voor 1 juli opneemt.
6 Als ik ziek ben, kan ik dan toch op vakantie gaan?
Jazeker, als je ziek bent, dan bouw je gewoon je verlofdagen op. Geen verschil met de situatie toen je nog gewoon werkte. En als je ziek bent en je wilt op vakantie gaan, dan moet je dus gewoon toestemming vragen aan je werkgever. Tijdens je vakantie hoef je niet te re-integreren. Als je meer wilt weten over je rechten als je ziek bent, dan kun je dat lezen in mijn artikel.
7 Als ik ziek ben en ik ga op vakantie, kost mij dit dan ook vakantiedagen?
De vakantiedagen worden ook gewoon afgetrokken, geen enkel verschil tussen een zieke werknemer en de gezonde werknemer. Je bouwt tenslotte ook gewoon je verlofdagen op terwijl je ziek bent.
Een werkgever mag een zieke werknemer bovendien alleen weigeren om op vakantie te gaan als dit zijn herstel zou belemmeren of vertragen en dat is bijna nooit het geval. In tegendeel zelfs, want ook voor een zieke werknemer kan vakantie rustgevend werken.
8 En als ik op vakantie ben en ik word dan ziek?
Dan heb je precies de omgekeerde situatie als net. Je bent op vakantie, dus dat kost je vakantiedagen. Maar of je ziek wordt op vakantie of thuis aan het werk bent, dat maakt niet. Als je je ziek meldt (tijdens je vakantie), dan krijg je de opgenomen vakantiedagen gewoon weer terug van je werkgever. Je moet dan natuurlijk wel kunnen bewijzen dat je ziekt bent geworden, dus vraag bijvoorbeeld een doktersverklaring in het buitenland.
9 Uitbetaling van de niet opgenomen vakantiedagen
Een ander verschil tussen de wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen heeft te maken met de uitbetaling van niet opgenomen vakantiedagen. Denk even aan een stuwmeer van vakantiedagen dat je de afgelopen jaren hebt opgebouwd. Je wilt eigenlijk gewoon dat je werkgever een deel van de dagen uitbetaald aan jou. Maar je hebt hiervoor al gelezen dat dit niet mag bij wettelijke vakantiedagen. De bovenwettelijke vakantiedagen mogen dus wel gewoon uitbetaald worden als jij dat zou willen. Om zeker te zijn dat er geen misbruik van de werkgever ontstaat, moeten jullie hier echter allebei mee instemmen. En dat moet op schrift staan. Dus je kunt het ook niet eisen van je werkgever. Net zomin als hij het van jou kan eisen.
10 Wat doe ik als ik uit dienst ga en ik heb nog vakantiedagen over?
Opgebouwde maar niet opgenomen dagen mogen alleen uitbetaald worden als je uit dienst gaat. Je moet je wel realiseren dat je hierover maximaal fiscaal belast wordt (dus de hoogste belastingschijf).
11 Maar als ik zo ziek ben dat ik geen vakantie kan opnemen, vervallen dan toch mijn vakantiedagen?
De wet zegt dat de wettelijke vakantiedagen komen te vervallen, tenzij de werknemer niet in staat was ze op te nemen.
12 Bouw ik ook gewoon vakantiedagen op als ik ziek ben?
De hoofdregel is: als je recht hebt op loon, dan bouw je ook vakantiedagen op. Dus als je 1 jaar ziek bent en normaliter 20 vakantiedagen opbouwt per jaar, dan bouw je er nu ook 20 op. Maar als je ondertussen 10 dagen op vakantie gaat, dan kost je dat dus ook gewoon 10 dagen. Zelfs als je helemaal ziek bent. En ook als je gedeeltelijk aan het re-integreren bent, dat maakt allemaal niets uit.
13 Bouw ik ook vakantiedagen op als ik verlof opneem?
In mijn 3 artikelen over verlof, heb ik deze vraag al beantwoord. Als je onbetaald ouderschapsverlof opneemt (druk op deze link om het hele artikel te lezen), dan heb je geen recht op loon. Volgens de hoofdregel bouw je geen vakantiedagen op als je geen loon ontvangt. Als je kortdurend zorgverlof (link voor artikel) of langdurend zorgverlof (link voor dit artikel) opneemt, dan krijg je wel loon doorbetaald, dus dan bouw je ook je vakantiedagen op.
14 Kan mijn werkgever mij verplichten om vakantie op te nemen?
Ik kom weer terug op mijn eerste vraag: Ik wilde in mei op vakantie. Nu gaat het niet door, maar mijn werkgever wil mij aan mijn vakantie houden. Maar ik wil liever mijn dagen sparen. Wie heeft er gelijk?
Jij bepaalt in principe of, wanneer je vrije dagen wilt opnemen en hoe lang je wilt. Maar zodra je toestemming heeft gekregen, dan ben je hieraan gebonden. Je werkgever hoeft dan niets meer te doen met nieuwe verzoeken. Natuurlijk mag hij dat wel doen als hem dat beter uitkomt.
15 Stel dat ik in het onderwijs werk en tijdens de verplichte schoolvakanties ziek ben, mag ik deze gemiste schoolvakanties dan later nog extra inhalen?
Als je in het primaire of voortgezet onderwijs werkt of in een beroep met een verplichte vakantieperiode (zoals in de bouw), dan lijkt de situatie natuurlijk wat anders. Want je hebt natuurlijk veel meer vakanties dan een andere werknemer. Wat gebeurt er als je dan ziek wordt tijdens een schoolvakantie?
Zoals ik hierboven al schreef, is de bedoeling van een vakantie om bij te komen van je werk, uit te rusten en te ontspannen in je vrije tijd. Als je ziek wordt tijdens een schoolvakantie, dan kom je hieraan niet toe. Je houdt dus recht om je wettelijke vakantiedagen op te nemen.
Even een voorbeeld om het te verduidelijken.
Een schooljaar loopt van 1 oktober 2019 tot 1 oktober 2020. Indien je fulltime zou werken, heb je recht op 20 wettelijke vakantiedagen in dit schooljaar. Als je 5 dagen vakantie zou hebben opgenomen in november 2019 en je zou daarna in december 2019 de rest van het schooljaar ziek worden tot 1 oktober 2020, dan heb je nog recht op 15 wettelijke vakantiedagen. Wanneer je daarna weer zou gaan werken, mag je dus deze 15 vakantiedagen nog opnemen, buiten de schoolvakanties om.
16 Mijn werkgever wil mij maximaal telkens 1 week vakantie geven, mag dit?
Als je voldoende vakantiedagen hebt om langer vakantie op te nemen, dan moet je werkgever je per jaar minimaal 1x 2 weken achterelkaar vrij geven als jij dat wilt.
17 Mag mijn werkgever weigeren dat ik vakantie opneem in de zomervakantie?
Jij moet de mogelijkheid krijgen om ieder jaar minimaal je wettelijke vakantiedagen op te nemen (die 20 op fulltime basis). Jij als werknemer bepaalt zelf of je vakantie opneemt, wanneer je dit doet en hoeveel dagen je wilt opnemen. Maar je moet hiervoor wel eerst toestemming vragen aan je werkgever. Je werkgever moet je eigenlijk die vakantiedagen geven zoals jij deze hebt gevraagd. Alleen als er belangrijke redenen zijn, mag je werkgever dit weigeren. En dan moet je aan objectief zwaarwegende redenen denken, die erop neerkomen dat het een belangenafweging in het voordeel van de werkgever zou uitpakken. Indien iedere werknemer in de zomervakantie precies in de eerste 3 weken op vakantie wil en hierdoor een heel bedrijf zou komen stil te liggen, dit een reden zou kunnen zijn om het vakantieverzoek te weigeren. En je werkgever zou bijvoorbeeld ook kunnen vragen of sommigen zonder schoolgaande kinderen ook buiten de zomervakantie op vakantie willen gaan, of de laatste 3 weken etc.
Ben je ziek en wil je meer weten over je re-integratieplicht en re-integreren eerste of tweede spoor? Dan staat dat in dit artikel.
Heb je nog andere vragen over de doorbetaling van je loon tijdens ziekte die ik hierboven niet heb beantwoord, stuur me dan even een mailtje of bel me. Als je andere vragen hebt, of je zoekt een arbeidsrechtadvocaat om je ergens mee te helpen, neem dan ook gerust contact met mij op. Je kunt me bellen (0640978302) of mailen ().
Op dit artikel is de volgende disclaimer van toepassing.
